Πεύκο, Πεύκη, πεύκος ( Pinus )

Τα πεύκα είναι γυμνόσπερμα, αειθαλή, ρητινοφόρα, κωνοφόρα δένδρα με περισσότερα από 90 περίπου είδη, ανά τον κόσμο. Στην Ελλάδα βρίσκουμε 7 είδη πεύκου που είναι αυτοφυή.

- Χαλέπια Πεύκη – ( Pinus halepensis ). Τα Βρίσκουμε στη Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, στα Νησιά του Αιγαίου, στη Χαλκιδική και στα νησιά του Ιονίου. Αναπτύσσεται σε χαμηλό υψόμετρο, μέχρι 1000 μέτρα. 
Προτιμά τις ξερές και ζεστές περιοχές και τα ασβεστολιθικά εδάφη που δεν συγκρατούν υγρασία.

- Τραχεία Πεύκη, Θασίτικο - ( Pinus brutia ) Μοιάζει με την Χαλέπιο Πεύκη, αλλά έχει μεγαλύτερο όγκο και ύψος από αυτή, σκληρές και χοντρές βελόνες. Υπάρχει στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, τη Χαλκιδική, τη Θράκη, τη Θάσο, την Κρήτη και τη Μικρά Ασία.

- Μαύρη Πεύκη – ( Pinus nigra ). Ψηλό δέντρο που φτάνει σε ύψος και τα 45 μέτρα.

- Το δασόπευκο, λιάχα ή Δασική Πεύκη . Πεύκη η αγρία – ( Pinus sylvestris ) με κιτρινοκόκκινο φλοιό και μεγάλο ύψος που φτάνει και τα 50 μέτρα.

- Το Μακεδονίτικο ή Βαλκανικό πεύκο- ( Pinus peuce ). Φυτρώνει σε υψόμετρο από 600 μέχρι 2.300 μέτρα, φτάνοντας συχνά στην αλπική ζώνη.

- Η Κουκουναριά ή ήμερο πεύκο ( Pinus pinea ). Είναι πυκνό, ψηλό και σχηματίζει "ομπρέλα". Τα κουκουνάρια του είναι μεγάλα, με μεγάλα σκληρά σπόρια. Φύεται σε παραθαλάσσιες ή πεδινές περιοχές, κυρίως στις Σποράδες αλλά και στη Χαλκιδική, Στερεά και Πελοπόννησο.

- Ρόμπολο ή πεύκο του Χέλντραϊχ ( Pinus heldreichii ) (ονομάσθηκε προς τιμήν του Τέοντορ Χέρμαν φον Χέλντραϊχ ), με σταχτίλευκο φλοιό, ενώ οι βελόνες του σχηματίζουν τούφες στις άκρες των κλαδιών. Ο κορμός είναι χοντρός και ίσιος, το ίδιο και τα κλαδιά. Βρίσκεται σε πετρώδη και ορεινά εδάφη στη Βόρεια Ελλάδα. Εξαιτίας του αρωματικού του ξύλου είναι ιδανικό για την κατασκευή βαρελιών. Χρησιμοποιείται επίσης στην κατασκευή διαφόρων εργαλείων γιατί δεν σαπίζει.
Το πευκόμελο προέρχεται από τα μελιτώματα που παράγει το έντομο Marchalina hellenica γνωστό στους μελισσοκόμους , ως εργάτης του πεύκου και φαίνεται από την βαμβακάδα, που εμφανίζεται στα Πεύκα, που παρασιτεί το έντομο.
Το 65% περίπου της συνολικής παραγωγής του μελιού στην Ελλάδα, παράγεται από τα μελιτώματα του εργάτη του Πεύκου.
Το γεγονός αυτό καθιστά το πεύκο το σημαντικότερο μελισσοκομικό φυτό της Ελλάδας και το πευκόμελο το πρώτο σε παραγωγή μέλι στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 5 εκατομμύρια στρέμματα, Χαλέπιας και Τραχείας Πεύκης ( συνεχώς μειούμενα λόγω των καταστροφικών πυρκαγιών ) διασκορπισμένα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδος, από τα οποία περίπου το 35% φιλοξενεί τον εργάτη και είναι μελιτογόνα!!

Οι μελιτοεκκρίσεις στα Πεύκα έχουν σταθερότητα, δηλαδή γίνονται κάθε χρόνο, εννοείται με αυξομειώσεις στην διάρκεια και στην ποσότητα παραγωγής. Ξεκινούν σε μεγάλες ποσότητες από τον Ιούνιο και σταματάνε τον επόμενο Απρίλιο. Έχει όμως δύο περιόδους αιχμής , την πρώτη από Μάρτιο – Απρίλιο με συνεχή μελιτοέκκριση με μεγάλες αποδόσεις και από Ιούνιο μέχρι Οκτώβριο με ασυνεχή μελιτοέκκριση κατά περιόδους, τα λεγόμενα Βαρέματα, τα οποία διαρκούν 3 εβδομάδες ή 21 ημέρες. Δηλαδή δίνει 21 ημέρες και έχει μετά κενό, άλλες 21 ημέρες ή 3 εβδομάδες.
Οι εκκρίσεις που αξιοποιούνται για την παραγωγή του πευκόμελου, είναι αυτές της περιόδου, από το καλοκαιρινό ξεκίνημα μέχρι τον Οκτώβριο. Το χρώμα του είναι χαρακτηριστικό και κυμαίνεται από σκούρο κίτρινο, ως ανοιχτό καφέ, καθώς αυτό που παράγεται την Άνοιξη είναι πιο ανοιχτόχρωμο και πιο διαυγές από εκείνο, που παράγεται το Φθινόπωρο. Λόγω της χαμηλής συγκέντρωσης σακχάρων η γεύση του, έχει μια ήπια γλυκύτητα ενώ το άρωμα του είναι ιδιαίτερο και παρομοιάζεται με το άρωμα του ιωδίου. Η κρυστάλλωση του γίνεται με αρκετά βραδύ ρυθμό λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας του, σε γλυκόζη.
Πιο συγκεκριμένα, τα αμιγή πευκόμελα παραμένουν ρευστά, δηλαδή χωρίς να κρυσταλλώσουν, για περισσότερο από ενάμιση χρόνο.
Το μέλι πεύκου έχει αντισηπτική δράση, βοηθά στις φλεγμονές και στον βήχα και την ουρική αρθρίτιδα. Στο υψηλό Ph και στο υπεροξείδιο του υδρογόνου που έχει σε μεγάλη ποσότητα, οφείλεται η πρόληψη και η θεραπεία πολλών ασθενειών.
Tο πευκόμελο θεωρείται μέλι υψηλής θρεπτικής αξίας, που οφείλεται στο υψηλό ποσοστό τέφρας που διαθέτει και στις πολλές, διαφορετικές ουσίες, που συνυπάρχουν στη σύστασή του.
Από τις ουσίες αυτές κυρίαρχη θέση έχουν, το ασβέστιο, ο σίδηρος, το μαγνήσιο ο χαλκός, , ο ψευδάργυρος κ.α. τα οποία βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις. ( Η τέφρα, υψηλό ph και χαμηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, είναι τα χημικά χαρακτηριστικά, που διακρίνουν το πευκόμελο από το ανθέων!! )
Έκτος από ιχνοστοιχεία το μέλι από πεύκο είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες (φρουκτόζη, δεξτρόζη, σακχαρόζη), οργανικά οξέα, πρωτεΐνες, αμινοξέα, μεταλλικά άλατα, ένζυμα, βιταμίνες , νάτριο και κάλιο ενώ έχει λιγότερες θερμίδες σε σχέση με τα υπόλοιπα μέλια.
Με την υγρασία από 60-70% και θερμοκρασίες κάτω από 23°C , έχουμε ιδανικές συνθήκες για την συλλογή του.
Άρα μας εξυπηρετεί λόγω καιρικών συνθηκών το δεύτερο βάρεμα, που έχουμε και περισσότερες ώρες πτήσεις, εκτός και αν έχουμε δροσερό καλοκαίρι, οπότε μπαίνουμε στο πρώτο βάρεμα με σίγουρες και καλές αποδόσεις.
Η ουσία είναι να μη πέσουμε σε κενό! Όταν το Πεύκο είναι παρδαλό ( έκφραση που χρησιμοποιείται ) όταν η μελιτοέκκριση διαρκεί πάνω από τις 21 ημέρες και το κόψιμο λιγότερο, αυτό συμβαίνει γιατί το πεύκο ξεκινάει από χαμηλά και ανεβαίνει στα ψηλά, συμβαίνει στα ανάγλυφα εδάφη, αλλά και γεωγραφικά!! Το πεύκο δηλαδή στην Εύβοια είναι πιο μπροστά, από το πεύκο της Κασσάνδρας, καθώς και τα πεύκα στις ίδιες περιοχές τα νοτιότερα έρχονται νωρίτερα, από τα βορινότερα.
Ο εργάτης δεν αντέχει ακραίες καιρικές συνθήκες, στον καύσωνα ή στην παγωνιά έχουμε σημαντική μείωση του πληθυσμού του. Το πεύκο έχει τη μεγαλύτερη απόδοση, στα παραθαλάσσια μέρη, με ήπιο Χειμώνα και Καλοκαίρι.
Αξίζει να ξέρουμε ότι στα Πεύκα που δεν έχουν εργάτη, παρασιτούν αφίδες (Cinarapalaestinensis) και (C. Pini) που δίνουν μελίτωμα Μάιο έως Αύγουστο, αλλά όχι κάθε χρόνο.
Πρακτικές που βοηθούν στην συλλογή του Πευκόμελου!!

1. Νέα βασίλισσα( δεν μπλοκάρεται εύκολα )

2. Δυνατά μελίσσια με πολλούς γόνους( αναπληρώνουν γρήγορα τις απώλειες συλλεκτριών και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια μελιτοσυλλογής ) .

3. Γύρη σε όσα το δυνατόν περισσότερα πλαίσια ( έχει ευεργετική επίδραση στην διατήρηση της δυναμικότητας του μελισσιού λόγω ισορροπημένης διατροφής )
4. Τρύγος πριν την μεταφορά ( αυξάνει την διάθεση για μελιτοσυλλογή και είναι το μέλι όσο το δυνατόν πιο αμιγές )

5. Σκουρόχρωμες καλοχτισμένες κηρήθρες ( τις προτιμούν περισσότερο από τις λευκές που μερικές φορές δεν τις πατάνε καν )

6. Μεταφορά των μελισσιών μετά την έναρξη της μελιτέκκρισης ( επιβεβαίωση της έναρξης από τους δείκτες )

Υπέρ και κατά του Πεύκου σαν μελισσοκομικό φυτό.

Υπέρ
Σταθερή μελιτέκκριση ( δίνει κάθε χρόνο ) και μεγάλη παραγωγή.
Μεγάλη περίοδο εκμετάλλευσης
Μεγάλη μελισσοχωρητικότητα

Κατά
Μεγάλη μείωση του πληθυσμού.
Μεγάλες απώλειες μελισσιών την περίοδο του Χειμώνα, ή ξεχειμώνιασμα, με μη σωστή ανανέωση πληθυσμού με αποτέλεσμα την προβληματική ανάπτυξη την ερχόμενη Άνοιξη.
Παρά τα μειονεκτήματα δεν ξεχνάμε ότι είναι το σημαντικότερο μελισσοκομικό φυτό της Ελλάδας και το 65% περίπου της συνολικής παραγωγής του μελιού, στην Ελλάδα, παράγεται από τα μελιτώματα του εργάτη, του Πεύκου.