Η EΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ ΓΙΑ ΤΙς ΜΕΛΙΣΣΕΣ ΕΊΝΑΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΟ ΟΤΙ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ

Οι μέλισσες στην οδηγία  ΕΕ 91/414 χρησιμοποιούνται ως δείκτης για τις επιδράσεις των φυτοφαρμακευτικών ουσιών σε μη στόχους ασπόνδυλους οργανισμούς. 

H επικινδυνότητα των φυτοφαρμακευτικών ουσιών στις μέλισσες, σύμφωνα με την οδηγία αυτή, καθορίζεται από τον Συντελεστής κινδύνου (Σ.Κ.) ο οποίος είναι το πηλίκο από τη διαίρεση της Μέγιστη δόση δραστικής ουσίας που εφαρμόζεται ανά εκτάριο σε γραμμάρια δια της συγκέντρωση της δραστικής ουσίας που απαιτείται για να θανατώσει το 50% του πληθυσμού των μελισσών (LD50 σε mg) 

Όταν ο Σ.Κ. της ουσίας  είναι μικρότερος από 50, το σκεύασμα θεωρείται ακίνδυνο ενώ όταν ο ξεπεράσει το 50 το σκεύασμα θεωρείται επικίνδυνο.

Ο Σ.Κ. των νεονικοτινοειδών όμως είναι αρκετά κάτω από το δείκτη επικινδυνότητας. Για παράδειγμα το imidaclopid έχει Σ.Κ. μόλις 1,85 και το clothianidin 4,95-20,85. Σύμφωνα με τους χαμηλούς αυτούς δείκτες τα νεονικοτινοειδή λαμβάνουν άδεια κυκλοφορίας και κυκλοφορούν ελεύθερα στην Ευρωπαϊκή αγορά ως σκευάσματα ακίνδυνα για τις μέλισσες!!!

 Όμως ο υπολογισμός του Σ.Κ. όπως δίνεται από την οδηγία της ΕΕ είναι λανθασμένος γιατί: 

α) Υπολογίζεται μόνο η οξεία τοξικότητα των φαρμάκων στις μέλισσες και όχι η χρόνια. Οι μέλισσες συλλέγουν γύρη με υπολείμματα νεονικοτινοειδών σε υποθανατηφόρες (3-10 μg/kg) την μεταφέρουν και την αποθηκεύουν στην κυψέλη τους. Η συνεχή χρήση της δηλητηριασμένης αυτής γύρης από τις μέλισσες δημιουργεί χρόνια τοξικότητα η οποία εκφράζεται με μειωμένη ικανότητα αναζήτησης και κατανάλωσης τροφής, ελάττωση όσφρησης, αποσυντονισμό στην επικοινωνία, θανάτωση του γόνου, περιορισμού της ωοτοκίας και άλλες δυσμενείς επιπτώσεις οι οποίες δεν προσμετρούνται από το συντελεστή επικινδυνότητας.

β) Τα νεονικοτινοειδή είναι ιδιαίτερα σταθερά στο έδαφος. Η διάρκεια ημιζωής του imidacloprid στο έδαφος είναι 1000 ημέρες και του Clothianidin 1155 ημέρες. Τα δηλητήρια αυτά παραμένουν στο έδαφος μέχρι την επόμενη σοδειά με την οποία θα ανανεωθούν. Ουσιαστικά παραμένουν στο έδαφος για πάντα.  Η παραμονή τους στο έδαφος και η μετακίνηση τους στην αυτοφυή βλάστηση έχει ως αποτέλεσμα συνεχείς δυσμενείς επιπτώσεις όχι μόνο στις μέλισσες αλλά σ’ όλα τα ωφέλιμα έντομα . 

γ) Ο ΣΚ δεν λαμβάνει υπόψη του τη συνεργιστική δράση που έχουν οι φαινομενικά μικρές συγκεντρώσεις τους στη γύρη με τα χημικά σκευάσματα που χρησιμοποιεί ο μελισσοκόμος μέσα στη κυψέλη. Οι εργασίες έδειξαν ότι η συνεργιστική δράση των νεονικοτινοειδών με τις χημικές ουσίες που προκύπτουν από τις θεραπευτικές επεμβάσεις του μελισσοκόμου προκαλούν μεγάλες  απώλειες των μελισσών.

Προτείνονται τα παρακάτω:

α) Ο Σ.Κ των φυτοπροστατευτικών ουσιών να λαμβάνει υπόψη του την χρόνια τοξίκωση σε οργανισμούς μη στόχους.

β) Με βάση το νέο Σ.Κ. να επαναξιολογηθούν οι άδειες χρήσης των νονικοτεινοειδων

γ) Να μην επιτρέπεται η χρήση φυτοπροστατευτικών ουσιών που παραμένουν στο έδαφος πέραν από το χρονικό διάστημα μιας καλλιεργητικής περιόδου.

δ) Να λαμβάνεται υπόψη η συνεργιστική δράση των φυτοπροστατευτικών ουσιών που οι μέλισσες συλλέγουν, μεταφέρουν και αποθηκεύουν σε υποθανατηφόρες συγκεντρώσεις στην φωλιά τους στην ανάπτυξη του γόνου και την υγιεινή τους κατάσταση.

Ανδρέας Θρασυβούλου

Περιοδικό Μελισσοκομική Επιθεώρηση