ΩΑΡΙΑ ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΑ & ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΜΕΛΙΣΣΑ

Ποιος καθορίζει το γενετικό υλικό της νέας μέλισσας;

Αν πρόκειται για αυγό από το οποίο θα προκύψει εργάτρια μέλισσα, ή νέα βασίλισσα, 50% η βασίλισσα και 50% ο κηφήνας από τον οποίο προέρχεται το σπερματοζωάριο γονιμοποίησης του ωαρίου.

Αν πρόκειται για κηφήνα το γενετικό υλικό προσδιορίζεται μόνο από τη βασίλισσα και τις κληρονομικές της καταβολές.

Με πόσους κηφήνες ζευγαρώνει μία βασίλισσα;

Με 8-12 κηφήνες.

Πόση ποσότητα σπέρματος αποθηκεύσει μία βασίλισσα;

Οι βασίλισσες αποκτούν πολύ περισσότερο σπέρμα κατά τη διάρκεια συζεύξεων από αυτό που πραγματικά χρειάζονται για αποθήκευση.

Η διαδικασία αποθήκευσης σπέρματος διαρκεί περίπου 40 ώρες μετά το ζευγάρωμα και το μεγαλύτερο μέρος του σπέρματος τελικά αποβάλλεται. Οι πλευρικοί ωαγωγοί μιας βασίλισσας μετά από μια πτήση ζευγαρώματος περιέχουν περίπου 200 εκατομμύρια σπερματοζωάρια, αλλά μόνο περίπου 4,7 εκατομμύρια σπερματοζωάρια αποθηκεύονται στο σπερματικό σάκο.

Αυτό σημαίνει ότι μόνο περίπου το 2,5% του αποκτηθέντος σπέρματος αποθηκεύεται στην πραγματικότητα. Η βασίλισσα ζευγαρώνει έτσι με πολλά περισσότερα αρσενικά από ό, τι χρειάζεται για να γεμίσει το σπερματικό σάκο της και έτσι, το ζευγάρωμα με πολλούς συντρόφους αυξάνει τη γενετική ποικιλομορφία μεταξύ των απογόνων στην αποικία, κάτι το οποίο έχει πολλά ευεργετικά αποτελέσματα.

Η αποθήκευση πολύ μεγάλης ποσότητας σπέρματος μπορεί να είναι μεταβολικά δαπανηρό για τη συντήρησή του και μπορεί να μειώσει τη φυσική κατάσταση της βασίλισσας, οπότε είναι αντιοικονομικό.

Μέχρι πόσες περίπου μέλισσες μπορεί να υποστηρίξει μία βασίλισσα σε μία αποικία μελισσών;

Ο πληθυσμός μιας αποικίας μελισσών μπορεί να φτάσει έως και 100.000 άτομα. Κατά μέσο όρο, μια αποικία συναποτελείται από 50.000 μέλισσες.

Πόσα αυγά μπορεί να γεννήσει μια βασίλισσα;

Η παραγωγή αυγών είναι θεωρητικά απεριόριστη, αλλά τα σπερματοζωάρια πεπερασμένα. Η αναπαραγωγική επιτυχία συνδέεται στενά με τον αριθμό των γονιμοποιημένων αυγών που μπορεί να παράγει μια βασίλισσα ανά μονάδα χρόνου.  Όταν μια βασίλισσα εξαντλεί το αποθηκευμένο σπέρμα, μπορεί μόνο να γεννήσει μη γονιμοποιημένα αυγά, που θα εξελιχθούν σε κηφήνες. Μια βασίλισσα, κατά τη διάρκεια της ζωής της γεννά περίπου 1,7 εκατομμύρια αυγά.

Πώς επιλέγει η βασίλισσα αν θα γεννήσει γονιμοποιημένο ή μη γονιμοποιημένο αυγό στο κελί γόνου;

Η βασίλισσα μπορεί να καθορίσει ποιο είδος αυγού θα γεννήσει κατά τη διάρκεια της προ-τοποθέτησης επιθεώρησης του κελιού, στο οποίο τοποθετεί το κεφάλι και τα μπροστινά πόδια της. Η αντιπαραβολή μέρους ή του συνόλου των μπροστινών της μελών την οδηγεί να προσεγγίσει με διαφορετική κοιλιακή γωνία το κελί, ανάλογα με το μέγεθος του κελιού. Τα κελιά που προορίζονται για ανατροφή κηφήνων είναι σαφώς μεγαλύτερα.

Πόσα σπερματοζωάρια κηφήνων γονιμοποιούν ένα ωάριο;

Αν και έχει παρατηρηθεί η απελευθέρωση ακόμη και 10 σπερματοζωαρίων για τη γονιμοποίηση ενός ωαρίου, η μέση τιμή ανά αυγό είναι τρία σπερματοζωάρια. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται πιο αποτελεσματικά η γονιμοποίηση και προκρίνεται πιο αποτελεσματικά η φυσική επιλογή. Έτσι, εξηγείται και η ενδεχόμενη φαινοτυπική ποικιλία στις μέλισσες μιας αποικίας.

Πηγές

Baer, B. (2005). “Sexual selection in Apis bees.” Apidologie 36, 187-200.

Harbo, J.R. (1979). “The rate of depletion of spermatozoa in the honeybee spermatheca.”J. Apic. Res. 18, 204-207.

Locke, S., Peng, YS. (2008). “The effects of drone age, semen storage and contamination on semen quality in the honey bee (Apis mellifera).” Physiological Entomology 18, 144-148. 

Ratnieks, F., Keller, L. (1998). “Queen control of egg fertilization in the honey bee.”Behav. Ecol. Sociobiol. 44, 57-61.

Snodgrass, R.E.. Anatomy of the Honey Bee. Ithaca and London: Comstock Publishing Associates, 1984.

Tschinkel, W. (1987). “Relationship between ovariole number and spermathecal sperm count in ant queens: a new allometry.” Annals of the Entomological Society of America 80, 208-211.

Winston, Mark. The Biology of the Honey Bee. USA: Harvard University Press, 1991.

Yu, R., Omholt, S. (1999). “Early development processes in the fertilized honeybee (Apis mellifera) oocyte.” Journal of Insect Physiology 45, 763-767.

https://www.youtube.com/watch?v=1NO7sXltrbE

Επιμέλεια σύνταξης: Γρηγόρης Παπατάτσης Εκπαιδευτικός, Μελισσοκόμος.