ΜΕΛΙΣΣΕΣ & ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

Ακούμε συχνά για "επιθετικές" μέλισσες. Το ορθότερο θα ήταν να αναφερόμαστε σε "αμυντικές" μέλισσες ή σε αμυντική συμπεριφορά επιθετικότητας. 

Οι μέλισσες, τουλάχιστον οι Apis mellifera, ποτέ δεν θα επιλέξουν την επίθεση, παρά μόνο ως "νόμιμη" αυτοάμυνα, σε περιπτώσεις που απειλείται η κυψέλη τους ή η ίδια η ζωή τους.

Η "επιθετική" συμπεριφορά των μελισσών, συχνά αποτελεί πρόβλημα για τον μελισσοκόμο, που δυσχεραίνει εξαιρετικά το έργο του κατά τις επιθεωρήσεις.

Έχουν οι μέλισσες συναισθήματα; Τα έντομα δεν είναι συμπεριφορικά άκαμπτα μηχανήματα. Μια ανθρωπογενής προσέγγιση θα ήταν βέβαια λάθος. 

Ωστόσο, έχει αποδειχθεί ότι ανάλογα με τη φυλή, τη γενετική ιδιοσύσταση, το περιβάλλον (τροφή, καιρικές συνθήκες, ώρα της ημέρας, εχθροί κ.ά), οι μέλισσες έχουν διαφοροποίηση στην συμπεριφορά τους και το πως αντιδρούν σε κίνδυνο προ ή εντός των πυλών.

Παράγοντες που μπορεί να τις επηρεάσουν αρνητικά είναι:

Βαρομετρικές αλλαγές του καιρού, οι άνεμοι, η βροχή, η ζέστη, το κρύο, η υψηλή υγρασία, οι ξαφνικές αλλαγές στο ηλεκτρικό δυναμικό της ατμόσφαιρας και της κυψέλης.

Ασθένεια.

Ανισορροπία στην κοινωνική οργάνωση της κυψέλης, ορφάνεια ή συνωστισμός.

Απουσία ή έλλειψη τροφής και νερού.

Συγκεκριμένες ανθοφορίες, όπως π.χ της ερείκης.

Ζητήματα βασίλισσας.

Κακός αερισμός της κυψέλης.

Δηλητηρίαση των μελισσών.

Έντονη ενόχληση από εχθρούς, εσωτερικούς π.χ ακάρεα ή εξωτερικούς π.χ χελιδόνια.

Λεηλασία.

Υπερβολικό ή καθόλου κάπνισμα.

Ακατάλληλο υλικό στο καπνιστήρι.

Επιθεώρηση πολύ νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα.

Νευρικές και απότομες κινήσεις του μελισσοκόμου.

Σύνθλιψη και θανάτωση πολλών μελισσών κατά την επιθεώρηση. 

Επιθεώρηση που κρατά πολύ χρόνο.

Λάθος ενδυμασία του μελισσοκόμου σε χρώμα (αποφεύγονται τα σκούρα).

Μελισσοκόμος που φέρει έντονες οσμές, π.χ. αρώματα και κολόνιες.

Κακή θέση του μελισσοκόμου κατά την επιθεώρηση (δεν καθόμαστε μπροστά από την είσοδο και δεν σκύβουμε πάνω ακριβώς από την κυψέλη).

Κακή διαχείριση των πλαισίων και των ορόφων κατά την επιθεώρηση.

Περιορισμός ή αποκλεισμός των μελισσών στη κυψέλη λόγω μεταφοράς ή άλλης αιτίας.

Η γνώση των παραπάνω παραγόντων υπαγορεύει και τις ενέργειές μας, ώστε να ελέγξουμε στον μέγιστο δυνατό βαθμό τη συμπεριφορά των μελισσών μας.

Ωστόσο, οι μέλισσές μας δεν πρέπει να είναι τα απόλυτα "προβατάκια" και, κατά τη γνώμη μου, είναι λάθος μέσω της επιλεκτικής βασιλοτροφίας να επιλέγεται κατά προτεραιότητα αυτό το χαρακτηριστικό. Οι λύκοι στην Ελλάδα είναι περιορισμένοι και τα προβατάκια δεν ανησυχούν ιδιαίτερα, αλλά οι εχθροί των μελισσών αφθονούν! Μέλισσα που δεν μπορεί να αμυνθεί είναι σαν σάκος του μποξ, έρμαιο στις διαθέσεις του όποιου "πυγμάχου"!

Επιμέλεια σύνταξης: Γρηγόρης Παπατάτσης Εκπαιδευτικός, Μελισσοκόμος.