Εάν η μέλισσα εξαφανιστεί ο άνθρωπος θα έχει μόνο 4 χρόνια ζωής!

Εάν η μέλισσα εξαφανιστεί ο άνθρωπος θα έχει μόνο 4 χρόνια ζωής!

Η πιο κοντινή αναφορά σε αυτή τη ρήση ανήκει στον Βέλγο συγγραφέα Maurice Maeterlinck.

 

Το 1901 ο διάσημος συγγραφέας Maurice Maeterlinck δημοσίευσε το "The Life of the Bee", και βοήθησε στη διάδοση της ιδέας ότι η μέλισσα είναι ζωτικής οικολογικής σημασίας. Το έργο γράφτηκε αρχικά στα γαλλικά και μεταφράστηκε στα αγγλικά από τον Alfred Sutro. Η φήμη του Maeterlinck αυξήθηκε όταν του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1911. Εδώ, το σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο του:

"Πιθανότατα θα έχετε δει περισσότερες από μία φορές να πεταρίζει στους θάμνους, σε μια γωνιά του κήπου σας, χωρίς να συνειδητοποιείτε ότι παρακολουθούσατε τον σεβάσμιο πρόγονο στον οποίο οφείλουμε πιθανώς τα περισσότερα από τα λουλούδια και τα φρούτα μας (γιατί εκτιμάται ότι περισσότερες από εκατό χιλιάδες ποικιλίες φυτών θα εξαφανίζονταν εάν οι μέλισσες δεν τις επισκέπτονταν), και ίσως ακόμη και ο πολιτισμός μας, γιατί σε αυτά τα μυστήρια όλα τα πράγματα συνυπάρχουν."

Το 1941 ο Ernest A. Fortin έγραψε για το θέμα αυτό στο «Canadian Bee Journal». Ο Fortin αυθαίρετα απέδωσε την εξής ρήση σχετικά με τα φυτά και τις μέλισσες στον Άλμπερτ Αϊνστάιν, και αυτή είναι η πρώτη γνωστή σύνδεση μεταξύ του Αϊνστάιν και του θέματος των οικολογικών ζημιών που προκαλούνται από την εξαφάνιση των μελισσών: «Αφαιρέστε τη μέλισσα από τη γη και με το ίδιο χτύπημα αφαιρείτε τουλάχιστον εκατό χιλιάδες φυτά που δεν θα επιβιώσουν».

Ο συγγραφέας Ernest A. Fortin πιθανότατα μπερδεύει τον Charles Darwin, τον Maurice Maeterlinck και τον Albert Einstein.

Η αλήθεια, λοιπόν, είναι ότι δεν υπάρχει καμία βιβλιογραφική αναφορά που να αποδεικνύει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι η πατρότητα της συγκεκριμένης ρήσης ανήκει στον Αϊνστάϊν.

Παρακάτω παραθέτω μερικά στοιχεία, ώστε να αντιληφθούμε αν και κατά πόσο συνδέεται η αλήθεια της ρήσης με την πραγματικότητα.

Η ρήση, (κατά Fortin) αναφέρεται στην μέλισσα, "The bee" κι όχι γενικά σε όλα τα είδη μελισσών. Η μέλισσα (Apis) είναι ένα από τα 20.000 άλλα είδη μελισσών και επιπλέον στην επικονίαση λαμβάνει χώρα και η συμβολή άλλων επικονιαστών, όπως μύγες, πουλιά, νυχτερίδες, ακάρεα, μυρμήγκια, μικρά τρωκτικά κ. ά.

Οι βασικές καλλιέργειες της παγκόσμιας διατροφής: σιτάρι, ρύζι, κριθάρι, αραβόσιτος, βρώμη, όλα αναπαράγονται μέσω της αβιοτικής επικονίασης που δεν περιλαμβάνει έντομα. Δεν είναι όμως μόνο δημητριακά αλλά και πολλά φρούτα, συμπεριλαμβανομένων των μπανανών, του ανανά και των σταφυλιών, τα οποία επικονιάζονται πλήρως από τον άνεμο ή ακόμα και από τη βαρύτητα.

Η μεγάλη πλειοψηφία των λαχανικών, συμπεριλαμβανομένων των πατατών, των πράσινων λαχανικών (λάχανο, μαρούλι, μπρόκολο κ.λπ.) απαιτεί επικονίαση εντόμων μόνο για τους σπόρους τους παρά για τα βρώσιμα μέρη τους και πολλά (αλλά όχι όλα) από αυτά μπορούν εύκολα να παραχθούν μέσω επικονίασης με το χέρι.

Το 75% των παγκόσμιων καλλιεργειών ωφελούνται σε κάποιο βαθμό από την επικονίαση. Όμως, ο πραγματικός όγκος παραγωγής από αυτές τις καλλιέργειες είναι μόνο περίπου το 35% της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων.

Το ποσοστό της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων που θα χαθεί χωρίς έντομα επικονιαστές αποτελεί 3-8% της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων. Αυτό είναι σίγουρα πολύ, αλλά δεν είναι το τέλος του κόσμου.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα αφορά στην επισιτιστική ασφάλεια, καθώς η ανθρωπότητα δεν μπορεί να είναι απόλυτα και αειφόρα υγιής όταν διαθέτει τόσο λίγα είδη καλλιέργειας ως πηγή ανθρώπινης διατροφής. Και εδώ η συμβολή των επικονιαστών, αλλά και της μέλισσας είναι τεράστια και καθοριστική.

Μπορεί, λοιπόν, αν εξαφανισθούν οι μέλισσες να μην έρθει το τέλος του κόσμου σε 4 χρόνια, αλλά θα έρθει η απαρχή του τέλους της βιοποικιλότητας, που μπορεί να έχει μακροπρόθεσμα ανυπολόγιστες συνέπειες. 

Ήδη τα τελευταία 30 χρόνια μειώθηκε ο παγκόσμιος πληθυσμός εντόμων κατά 25%. Η ασφάλεια όλων μας απαιτεί δράσεις, τόσο για τη μέλισσα όσο και για κάθε πλάσμα που συμβάλλει στην περιβαλλοντική ισορροπία!

Επιμέλεια σύνταξης: Γρηγόρης Παπατάτσης Εκπαιδευτικός, Μελισσοκόμος.