ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΥ. Α. ΒΑΡΡΟΑ.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΥ. Α. ΒΑΡΡΟΑ. ( Ανδρέας Θρασυβούλου, καθηγητής Μελισσοκομίας, Α.Π.Θ )

1. ΟΞΑΛΙΚΟ ΟΞΥ (Ο.Ο.)

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ

α) Ενστάλαξη Φθινόπωρο 60 έως 80 g. Ο.Ο. + 1L νερό +1 Κg ζάχαρη (1700 ml σιρόπι). Μια επέμβαση σε μελίσσια χωρίς γόνο. Σε κάθε διάδρομο μέλισσας ενστάλαξη 5 ml. Αποτελεσματικότητα 80,4-96,3%. Τα 80 g Ο.Ο. και οι διπλές επεμβάσεις δημιουργούν αδύνατα μελίσσια και μικρότερη ανάπτυξη την Άνοιξη.

β) Εξάχνωση συσκευή Varrox: 1 g σε δεκάρι και 2 g σε εικοσάρι μελίσσι. Σύγχρονες συσκευές εξάχνωσης (Varrolet, Vaporizer Oxavar, Varrokill Pro, Varroa Pistol, Vm Vaporizer κ.ά): 2 g σε 10άρι, 4 γρ σε 20άρι. Μελίσσια χωρίς γόνο 2 επεμβάσεις, με γόνο 4-6 επεμβάσεις/5 ημέρες 30-40” ανάλογα με την έκταση του γόνου και τον βαθμό προσβολής. Αποτελεσματικότητα 80-99%. Η εξάχνωση του O.Ο. ξεκινά στους 157.2ο C και ολοκληρώνεται 188.9ο C.  Ιδιαίτερη επικίνδυνη μέθοδος για το χρήστη απαιτούνται αυστηρά μέτρα προστασίας. Το μέγιστο όριο έκθεσης ενός ατόμου στο Ο.Ο.  είναι 1 mg/m3 .

γ) Με διαβροχή  3% Ο.Α. σε νερό. Από 2,5 – 4 ml διαλύματος συνήθως ανά πλευρά κηρήθρας, μέχρι συνολικό  50-80 ml/10άρι μελίσσι. 4 επεμβάσεις ανά 7 ημέρες. Αποτελ. Φθινόπωρο 94%, Άνοιξη 73%. Αρνητική επίδραση στο πληθυσμό, γόνο  και αποδόσεις. Απώλειες 20% βασιλισσών 3-4 μήνες μετά την επέμβαση.  

δ) Ψεκασμός με 5 g Ο.Ο./L νερό (0,5%), 25 ml /πλαίσιο. Μάιο  5 επεμβάσεις. Αποτελεσματικότητα 98-99%,  ανεκτό από τις μέλισσες. Ψεκασμός Ο.Ο. με 10-20 g/L νερό  (1-2%) θανατώνονται μέλισσες. Μόνο τρεις επαναλήψεις όταν οι θερ/σίες είναι χαμηλές και οι μέλισσες δεν μπορούν να πετάξουν για να καθαρίσουν. Τον  Οκτώβριο 1-2 επεμβάσεις. Ψεκασμός με ΟΟ 0,5% στο σιρόπι είναι τοξικό για τις μέλισσες.

ε) Νεφελοποιητή: Δημοσιευμένη εργασία: 15 g O.Ο.+100 ml αιθανόλη +10 g Θυμολη Συνταγή μελισσοκόμου: 230 g Ο.Ο.+300 ml παραφινέλαιο  +700 ml νερό.

στ)Ο.Ο. και γλυκερίνη:  ΑΠΘ: Γλυκερίνη 130 ml+O.Ο. 60 g+ 100 ml νερό, Αργεντινής: Γλυκερίνης 100 ml +Ο.Ο. 50 g, Randy Oliver: Γλυκερίνη 25 ml + O.O. 25 g.  Αποτελεσματικότητα >95% . Εφαρμογή και σε υψηλές θερ/σίες σε μελίσσια με γόνο. 

ζ) Συνεργιστική δράση Ο.Ο. και θυμόλης: Ο.Ο. 5 g +1,2 g  Θυμόλη/L νερό. Ενστάλαξη 15-25 ml/πλαίσιο (1-2 επεμβάσεις).  Αποτελεσματικότητα : Φθινόπωρο 97-99%, Άνοιξη 77%. Στο σιρόπι έχει μικρή αποτελεσματικότητα.

ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΒΑΡΡΟΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ

Bαρρόα:  Μέση θανατηφόρος συγκέντρωσης (LD50) = 5,12 (3,47-7,0) μg /βαρρόα

Μέλισσες.  LD50= 446-737 μg/μέλισσα.  Η Συγκέντρωση Ο.Ο. που δεν προκαλεί πρόβλημα (NOEL)= 400 μg/μέλισσα. Η χαμηλότερη συγκέντρωση Ο.Ο. που προκαλεί πρόβλημα (LOEL) = 600 μg/μέλισσα

ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ ΣΤΟ ΜΕΛΙ

Σύμφωνα με τον Καν. 37/2010  δεν απαιτείται καθορισμός ανεκτών συγκεντρώσεων στο μέλι. Συγκεντρώσεις μεγαλύτερες  από 900 mg/kg ανιχνεύονται οργανοληπτικά, θεωρούνται ξένες στη σύσταση του μελιού και εμπίπτουν στις απαγορεύσεις της οδηγίας 2001/110ΕΚ.  Με τις μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενες μεθόδους εφαρμογής, τα υπολείμματα Ο.Ο. στο μέλι δεν ξεπέρασαν την φυσική περιεκτικότητα που βρίσκεται στα μέλια  (200 mg/kg). H ημερήσια αποδεκτή συγκέντρωση Ο.Ο (ADI)=0,89 mg/σωματικό βάρος.

Φυσικό συστατικό του μελιού από 3,3 έως 760 mg/kg. Τα μέλια μελιτώματος=38-119 mg/kg, ανθόμελα= 8-51 mg/kg, ερείκης= 48-151 mg/kg και γενικά τα περισσότερα μέλια <200 mg/kg. Δεν συσσωρεύεται στο κερί. Οι θεραπευτικές επεμβάσεις να ολοκληρώνονται τουλάχιστο 10 ημέρες πριν από τον τρύγο. 

2. ΘΥΜΟΛΗ 

ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΜΕ ΘΥΜΟΛΗ

Αpiguard, Thymovar, Thymovar, Εcostop, Θυμόλη εμπορίου .

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 

α) Καλή ανάδευση 3 g θυμόλης σε 100 g ζάχαρης άχνης (3%) και επίπαση 3- 5 g/ πλαίσιο. Η επίπαση γίνεται και το καλοκαίρι. Η βαρρόα θανατώνεται. Αποτελεσματικότητα: Καλοκαίρι 25%, Φθινόπωρο 72%

β) Διαλύονται 15 g θυμόλης σε 15 ml οινοπνεύματος, και τοποθετούνται 3 ml σε σπογγοπετσέτα. Δύο σε κάθε δεκάρι μελίσσι, επανάληψη σε 10 ημέρες. Θερμοκρασίες εφαρμογής 15-25 C. Αποτελεσματικότητα 49% (21% - 70%) 

γ) 5 γρ. Οξαλικό Οξύ +1,2 γρ. Θυμόλη στο 1 λίτρο νερό. Ενστάλαξη 15 ml/πλαίσιο (1-2 επεμβάσεις). Αποτελεσματικότητα Φθινόπωρο 97%, Άνοιξη 77%. 

δ) Νεφελοποιητή 5,5 γρ Θυμόλης/L παραφινέλαιο. Αποτελεσματικότητα: 40-55%. Προκαλεί αναστάτωση στις μέλισσες, μαύρισμα (απώλεια χνουδιού) πιθανή απώλεια βασιλισσών.

ΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ: 

Νευροτοξικό με ακαριοκτόνες ιδιότητες

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ

LD50= 0,044 mg/λάρβα και LD50= 0,210 mg/ακμαία μέλισσα

Η συγκέντρωση της θυμόλης που φτάνει στην τροφή των μελισσών με τις θεραπευτικές επεμβάσεις είναι 10 φορές μικρότερη από την συγκέντρωση εκείνη που δημιουργεί προβλήματα στην βιτελλογένεση (0,6-0,8 μg θυμόλης, NOEL 50 mg/kg)

Προτείνεται διάστημα μεταξύ επέμβασης και τρύγου τουλάχιστο ένας μήνας, ιδιαίτερα εάν εφαρμόζεται πτητική θυμόλη. 

ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ.

Είναι πτητική και λιπόφιλη και απορροφάται εύκολα από το κερί και το μέλι. Δεν συσσωρεύεται στο κερί, εξατμίζεται κατά την αποθήκευση και το λιώσιμο των κεριών. Μικρή ποσότητα (<50 mg/kg) παραμένει στα φύλλα κηρήθρας αλλά δεν αυξάνεται σημαντικά με επαναλαμβανόμενες επεμβάσεις. 

Σύμφωνα με τον Καν 37/2010 δεν απαιτείται καθορισμός ορίων στο μέλι. Ανιχνεύεται οργανοληπτικά μεταξύ 0,8-1,3 mg/kg οπότε θεωρείται ξένη ουσία στο μέλι (Οδηγία 2001/110 ΕΕ). Υπολείμματα θυμόλης στο κερί μεταφέρονται στο βασιλικό πολτό που παράγεται σε φυσικά κελιά. 

ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ. 

Δεν παρατηρήθηκε ανθεκτικότητα της βαρόα στη θυμόλη .

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ

Η θυμόλη συστατικό του αιθερίου ελαίου του θυμαριού αλλά και άλλων φυτικών ειδών όπως η ρίγανη και άλλα είδη της οικογένειας Lamiaceae. Παράγεται επίσης συνθετικά. Στην καθαρή μορφή της είναι άχρωμη και κρυσταλλική.

ΘΥΜΟΛΗ ΝΟΣΕΜΙΑΣΗ

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

α) θυμόλη 1 g/15 L σιρόπι. Η θυμόλη διαλύεται πρώτα σε οινόπνευμα και μετά στο σιρόπι. Σε κάθε μελίσσι 2-3 L σιρόπι Φθινόπωρο και Άνοιξη. Αποτελεσματικότητα 65-75%. Διατηρεί το σιρόπι χωρίς ξίνισμα

β) Στο ζαχαροζύμαρο 120 mg θυμόλη /Kg έχει μικρότερη αποτελεσματικότητα και δεν προτείνεται για τους χειμερινούς μήνες. 

γ) Εφαρμογή του εμπορικού σκευάσματος HiveAlive το οποίο έχει θυμόλη 

ΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ:

Η θυμόλη καταστρέφει τα σπόρια της νοσεμίασης προσβάλλοντας και αποσυνθέτοντας την πλασματική μεμβράνη, αποτρέπει έτσι την αναστροφή του πολικού νηματίου και την εκβλάστησή τους.

3.ΓΑΛΑΚΤΙΚΟ ΟΞΥ

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ. 

150 ml γαλακτικού οξέος 80% διαλύονται σε 1 L νερό (15%).   Ψεκάζονται 5 ml ανά πλευρά κηρήθρας (100 ml/δεκάρι μελίσσι). 

Μελίσσια με  γόνο την Άνοιξη: Επαναλαμβανόμενες επεμβάσεις ανά 5 ημέρες μέχρι να σταματήσει να πέφτει βαρρόα. 

Μελίσσια χωρίς γόνο το Φθινόπωρο: 1-2 επεμβάσεις. 

Σε  νεφελοποιητή δεν δοκιμάστηκε. Διαλύεται καλά στην γλυκερόλη και λιγότερο στο παραφινέλαιο

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ

7ο C έως 25ο C. Δεν επηρεάζει αρνητικά την ωοτοκία, το γόνο ή τη βασίλισσα 

Σε  υψηλές θερ/σίες >30ο C πιθανόν να παρατηρηθεί  αντικατάσταση βασιλισσών. 

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Υψηλή αποτελεσματικότητα 86-99%. Η βαρρόα πεθαίνει τις πρώτες δύο ημέρες της επέμβασης.

Χρήσιμη μέθοδος για μικρά μελισσοκομεία, λόγω του χρόνου εφαρμογής που απαιτείται. Προτείνεται επίσης στη σμηνουργία. Με μία επέμβαση γαλακτικού οξέος 15% ο αφεσμός απαλλάσσεται από τη βαρρόα πριν την εγκατάστασή του. 

ΜΕΛΙΣΣΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ

Εντελώς αβλαβές στις μέλισσες, στον γόνο και τον χρήστη.

ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ

Σύμφωνα με τον Καν. 37/2010  δεν απαιτείται καθορισμός ανεκτών συγκεντρώσεων στο μέλι. Συγκεντρώσεις γαλακτικού οξέος μεγαλύτερες  από 1600 mg/kg ανιχνεύονται οργανοληπτικά, θεωρούνται ξένες στη σύσταση του μελιού και εμπίπτουν στις απαγορεύσεις της οδηγίας 2001/110ΕΚ.  

4. ΜΥΡΜΗΚΙΚΟ Ή ΦΟΡΜΙΚΟ ΟΞΥ (M.O.)

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

α)  Μυρμηκικό οξύ (Μ.Ο.) εμπορίου περιεκτικότητας85%. Η εξάτμισή του εξαρτάται από τη συγκέντρωσή του, τη θερ/σία περιβάλλοντος, το μέσοεξάτμισης, τη δυναμικότητα του μελισσιού και από άλλους παράγοντες. 

Ανάλογα με τη θερ/σία περιβάλλοντος, το Μ.Ο. εφαρμόζεται ως εξής:. 

Θερ/σία: 10-25 C: Συγκέντρωση Μ.Ο. 70% -ποσότητα 25 ml 

Θερ/σία: 25-30  C: Συγκέντρωση Μ.Ο.  65% -ποσότητα 25-30 ml 

Θερ/σία: >30  C: Συγκέντρωση Μ.Ο. 50% -ποσότητα 50 ml (προτείνεται να αποφεύγεται σε θερ/σίες >30 C)

Η  συγκέντρωση Μ.Ο. εμπορίου συνήθως είναι 85%  και για να επιτευχθεί η επιθυμητή συγκέντρωση  χρησιμοποιείται η εξίσωση  V1.C1=V2.C2 , όπου 

V1 = H ποσότητα Μ.Ο.  που χρειάζεται από το αρχικό σκεύασμα

C1 = Η συγκέντρωση του σκευάσματος σε Μ.Ο. συνήθως 85%

V2 =  Η συνολική ποσότητα  μείγματος που χρειάζεται  για την επέμβαση

C2 = Η ζητούμενη συγκέντρωση (50%, 65%, 70%)

Η εφαρμογή γίνεται με ειδικές συσκευές εξάτμισης ή διανεμητές όπως:

MiteGone διανεμητής. Η εξάτμιση του φορμικού οξέος ελέγχεται από την επιφάνεια του διανεμητή που εκθέτει κατά περίπτωση ο μελισσοκόμος.

Nassenheider Evaporator. Διαθέτει θρυαλλίδα η οποία ρυθμίζεται ανάλογα με την ταχύτητα εξάτμισης που θέλουμε να πετύχουμε..

Apidea Evaporator. Τοποθετείται πάνω στα πλαίσια. Η περιοχή εξάτμισης ρυθμίζεται ανάλογα με το μέγεθος της κυψέλης και την εξωτερική θερμοκρασία.

FAM-dispenser. Η εξάτμιση ρυθμίζεται με άνοιγμα ή κλείσιμο των διαστημάτων της συσκευής σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης.

Κramer Evaporator. Η πλέον γνωστή συσκευή εξάτμιση του φορμικού οξέος.

β) Εμπορικά σκευάσματα: 

MAQs: Ταινίες αποτελούμενες από γέλη σακχαρίτη καλυμμένη από βιοδιασπώμενο πολυμερές που επιτρέπει την ελεγχόμενη ελευθέρωση του Μ.Ο. στην κυψέλη. Εγκεκριμένο στην Ελλάδα.

Varroxal: Απαιτεί διανεμητή Μ.Ο. 85%

Varteminator: 36% M.O. εμποτισμένο σε γέλη βραδείας ελευθέρωσης του Μ.Ο. 

VarroMed: Εφαρμόζεται με ενστάλαξη. Περιέχει  5 mg M.O. και 44 mg Οξαλικό Οξύ.

Τα εμπορικά σκευάσματα χρησιμοποιούνται σε θερ/σίες <30 C.

ΜΕΛΙΣΣΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ

Έχει μικρή μελισσοτοξικότητα, LD50 450 mg/μέλισσα αλλά σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 30ο C, παρατηρούνται απώλειες μελισσών, βασιλισσών και γόνου.

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΔΙΑΣΠΑΣΗΣ

Το Μ.Ο. διασπάται στους 76,85 C σε διοξείδιο του άνθρακα και σε νερό.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Μεγάλη διακύμανση στην αποτελεσματικότητα που οφείλεται στους πολλούς παράγοντες που επηρεάζουν και τις διαφόρους μεθόδους εφαρμογής.

ΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ

Θανατώνει τα ακάρεα εμποδίζοντας τη μεταφορά ηλεκτρονίων στα μιτοχόνδρια  με τη δέσμευση του ενζύμου  οξειδάση του κυτοχρώματος αναστέλλοντας έτσι τον ενεργειακό μεταβολισμό. Προκαλεί νευροδιεγερτική δράση στους νευρώνες των αρθροπόδων μετά από εξάτμιση στο χώρο της κυψέλης 

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Απαραίτητη η χρήση γαντιών και μάσκας προσώπου. Διαβρώνει το δέρμα, οι ατμοί του επηρεάσουν το αναπνευστικό και τους οφθαλμούς.

ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ. 

Υπάρχει σε φυσική περιεκτικότητα στο μέλι σε συγκεντρώσεις 10 έως 300 mg/kg. Μετά από μια επέμβαση Μ.Ο. με διανεμητή παραμένουν από 45 έως 140 mg/kg υπολείμματα Μ.Ο. Υδατοδιαλυτό δεν συσσωρεύεται στο κερί ακόμα και μετά από απανωτές επεμβάσεις. Σύμφωνα με τον Καν. 37/2010  δεν απαιτείται καθορισμός ανεκτών συγκεντρώσεων στο μέλι. Συγκεντρώσεις Μ.Ο. οξέος μεγαλύτερες  από 600 mg/kg ανιχνεύονται οργανοληπτικά, θεωρούνται ξένες στη σύσταση του μελιού και εμπίπτουν στις απαγορεύσεις της οδηγίας 2001/110ΕΚ.  

Χρόνος αναμονής: θα πρέπει να περάσει διάστημα 2-3 εβδομάδων μεταξύ τέλους επέμβασης και τρύγου

5. AMITRAZ

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Α) Εμπορικά σκευάσματα:Apitraz, εγκεκριμένο στην Ελλάδα, πλαστικές ταινίες εμποτισμένες με 500 mg αμιτραζ, 2 ταινίες/10άρι μελίσσι για 6 εβδομάδες. Apivar εγκεκριμένο σε άλλες χώρες.

Β)Μη εγκεκριμένα: ΤΑΚ-ΤΙΚ, ΒΑΥ-ΒΑΥ, ΜΙΤΑC, AMITRAZE, ACARAC, BAAM, SCABATOX

Τρόποι χρήσης σκευασμάτων αμιτραζ 12,5%

α) Ταινίες απορροφητικού χαρτιού ή vitex: 60 ml σκευάσματος αμιτραζ 12, 5/L ηλιέλαιο (6%), 2 ταινίες 16X2 cm/10άρι μελίσσι ανάμεσα στα πλαίσια .

β) Υποκαπνιστικές ταινίες. 12,5 g Nιτρικό Κάλι σε 100 νερό. Εμποτίζονται ταινίες απορροφητικού χαρτιού 8Χ4 cm, στεγνώνουν και διατηρούνται σε πλαστική συσκευασία. Την ημέρα της επέμβασης προστίθενται στην μια άκρη 4 σταγόνες σκευάσματος αμιτραζ 12,5% και καίγονται πάνω στους κηρηθροφορείς

γ) Ψεκασμός κηρήθρα με κηρήθρα, 1ml σε 5 L νερό. 

δ) Ενστάλαξη 1ml σε 2L νερό

ε) Με νεφελοποιητή 10% σε βρώσιμο παραφινέλαιο

Γίνονται τόσες επεμβάσεις ώστε να πάψει να πέφτει βαρρόα. Ισχύει για όλες τις μεθόδους.  

ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤ ΒΑΡΡΟΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ

Δεν υπάρχουν περιορισμοί θερ/σίας για την τοξικότητα ή την αποτελεσματικότητά του.

Μέλισσα: LD50: 2,55-100 μg/μέλισσα

Βαρρόα:LD50: 0,0000132 μg/βαρρόα.

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ

Τo 2006 ο οργανισμός Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ κατέταξε το amitraz στις ουσίες χωρίς ενδείξεις καρκινογένεσης. Η συγκέντρωση που δεν δημιουργεί προβλήματα υγείας ή τερατογένεσης (ΝOEL) στα ποντίκια είναι 25 mg/kg/ημέρα. Απρόσεκτη χρήση μπορεί να οδηγήσει σε δύσπνοια, υποθερμία, υπεργλυκαιμία, έμετο και απώλεια συνείδησης 

ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ

Μέλι. Διασπάται εντός 10 ημερών και δίνει τους μεταβολίτες DPMF, DMF και DMA. Το DMF δεν έχει ακαρεοκτόνες ιδιότητες. Στο μέλι οι μεταβολίτες παραμένουν μέχρι 60 ημέρες. Στους -20ο C είναι σταθεροί και στους +25ο C ασταθής .

Οι ανεκτές συγκεντρώσεις υπολειμμάτων (MRLs) είναι 200 μg/kg στο μέλι (Καν. 37/2010). Υπολογίζονται συναθροιστικά ως υπολείμματα και οι τρεις μεταβολίτες.  

ADI=3 μg/kg Βάρους σώματος .

Κερί. Διασπάται σε 1 ημέρα, δίνει τους μεταβολίτες DPMF και DMF. Όταν το κερί λιώσει παραμένει μόνο η DMFη οποία στερείται ακαρεοκτόνο δράση. 

Η συχνή χρήση αμιτραζ πιθανόν να οδηγήσει σε ανθεκτικότητα στην βαρρόα μολονότι η απουσία των μεταβολιτών από το κερί δεν δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για ανάπτυξη ανθεκτικότητας στο άκαρι.

6. ΚΟΥΜΑΦΟΣ

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

α) Εγκεκριμένα σκευάσματα: Perizin (Περιζίν): Εφαρµόζεται µε συσκευή που συνοδεύει το σκεύασµα. Σε 10άρι μελίσσι 2 επεμβάσεις με 25 ml ανά 7 ηµέρες. Αποτελεσµατικότητα 82% έως 100%.

CheckMite+ Strip: Πλαστικές ταινίες (PVC) με συγκέντρωση δραστικής ουσίας 10% (w/w). Μια ταινία για κάθε 5 κηρήθρες γόνου για 42 ηµέρες. Σε διώροφο μελίσσι 4 ταινίες. Μέχρι δύο επεµβάσεις το χρόνο. Αποτελεσµατικότητα 90-99%.

β) Μη εγκεκριμένα: Ασουντόλ 50%, Cumavar, ABvarC-Tablets 

ΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ

Το Περιζιν εφαρμόζεται διαλυμένο με νερό, με τη τροφάλαξη διανέμεται σε όλες τις μέλισσες, δρα διασυστηματικά μέσω της αιμολέμφου. Το Check-mite δρα δια επαφής 

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ

Σε κάθε επέμβαση πεθαίνουν 20-50 μέλισσες .

LD50 coumaphos =14,4-31,2 μg/μέλισσα και 2,53-3,91 pg/βαρρόα 

 (1 g= 1.000 mg=1.000.000 μg =1.000.000.000 pg)

ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ

Οι Check-mite ταινίες τοποθετούνται για 42 ημέρες. Μέχρι τις πρώτες 15 ηµέρες, τα υπολείμματα βρίσκονται εντός των ορίων του Καν. 37/2010 της Ε.Ε (<100 µg/kg). Στις 42 ημέρες τα υπολείμματα ξεπερνούν τα όρια 

To κουµαφώς είναι σταθερό στο µέλι και ιδιαίτερα στο κερί. Η συνεχής χρήση του έχει ως αποτέλεσµα τη συσσώρευση µεγάλων συγκεντρώσεων στο κερί που ξεπερνούν τα 150 mg/kg και αυτό προκαλεί αυξηµένη θνησιµότητα του γόνου. Να µην χρησιµοποιούνται σκευάσµατα µε κουµαφώς σε µελίσσια τα οποία εκτρέφουν βασίλισσες. 

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΧΡΗΣΤΗ & ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

Σύμφωνα με την ΕPA των ΗΠΑ δεν παρουσιάζει καρκινογένεση, δεν προκαλεί τερατογένεση. Στα θηλαστικά διασπάται γρήγορα σε μη τοξικά υποπροϊόντα και απομακρύνεται με τα ούρα και τα περιττώματα. Δεν υπάρχουν ενδείξεις βιο-συσώρευση.  

Η ADI με τις τροφές είναι 0,5 μg/kg ανά κιλό βάρους σώματος.

7. Τ- ΦΛΟΥΒΑΛΙΝΕΙΤ

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

α) Εγκεκριμένα: Απισταν, 2 πλαστικές ταινίες (PVC) σε 10άρι μελίσσι στις θέσεις 3-5 και 7-8. Κάθε ταινία περιέχει 824 mg τ-φλουβαλινέιτ (10,3% w/w). Αποτελεσματικότητα 92-100%. 

β) Μη εγκεκριμένα: Mαυρίκ , Klartan, Varotom, Wang’s Manpu. 

Το Μαυρίκ με 24% δ.ο. χρησιμοποιήθηκε σχεδόν αποκλειστικά από το σύνολο των ελλήνων μελισσοκόμων από 1988 έως 1997. 

Στην Ελλάδα, διαπιστώθηκε ανθεκτικότητα της βαρρόα στο τ-φλουβαλινεϊτ το 1998. Η αποτελεσματικότητάς του Μαυρίκ επανήλθε το 2021.

ΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ

Τα-Φλουβαλινέιτ είναι συνθετική πυρεθρίνη, επηρεάζει το νευρικό σύστημα των εντόμων. Δρα δια επαφής.

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ : 

Απισταν: 2 πλαστικές ταινίες (PVC) σε 10άρι μελίσσι στις θέσεις 3-5 και 7-8 για 6 εβδομάδες.

Το Μαυρικ εμποτισμός απορροφητικού υλικού σε διάλυση με νερό (1 Μαυρίκ:4 νερό) 

ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ

Σύμφωνα με τον Καν. 37/2010 δεν απαιτείται καθορισμός ανεκτών συγκεντρώσεων τ-φλουβαλινέϊτ στο μέλι. Σύμφωνα με τον Καν.149/2008 ανώτερο ανεκτό όριο 10 μg/kg). 

Τα υπολείμματα παραμένουν σταθερά στο μέλι και στο κερί. Στο κερί max 27 mg/kg, αυξάνουν χρόνο με το χρόνο 

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ 

Το Μαυρίκ προκαλεί ερεθισμό του δέρματος και διάβρωση ματιών. Δεν προκαλεί τερατογένεση, μεταλλάξεις ή καρκινογένεση.

ADI: 10 μg/kg βάρος σώματος/ημέρα 

8. ΦΛΟΥΜΕΘΡΙΝ (FLUMETHRIN)

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

α)Εγκεκριμένα: POLYVAR BAYER YELLOW. Κίτρινες ταινίες εμποτισμένες με 275 mg φλουμεθριν. Τοποθετούνται μπροστά στην είσοδο. Οι συλλέκτριες μέλισσες εισέρχονται στην κυψέλη από οπές των ταινιών, λαμβάνουν την δ.ο.και τη μεταφέρουν στις υπόλοιπες μέλισσες. Οι ταινίες παραμένει στην είσοδο για 9 εβδομάδες, όχι περισσότερο από 4 μήνες γιατί εξασθενίζει η δ.ο.και δημιουργεί προϋποθέσεις ανθεκτικότητας στη βαρρόα. 

BAYVAROL BAYER: Πλαστικές ταινίες που περιέχουν 3,5 mg φλουμεθριν . Δύοταινίες/10άρι μελίσσι για 6 εβδομάδες. Τοποθέτηση μόνο στη γονοφωλιά. 

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Σε μελίσσια με μεγάλη προσβολή και γόνο 94-98%. Σε μελίσσια με μικρή προσβολή 20-40%’ 

Β) Μη εγκεκριμένα:Varostop Βουλγαρίας. Λωρίδες καπλαμά εμποτισμένες με φλουμετριν. Η αποτελεσματικότητα δεν είναι πάντα εγγυημένη. 

ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ

Δεν δημιουργεί προβλήματα τοξικότητας στις μέλισσες.  

Η μέση οξεία θανατηφόρος δόσης (LD50) του φλουμεθριν είναι 0.52 και 0.17 pg /μέλισσα μετά από 24 και 48 ώρες αντίστοιχα.

ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ

Σύμφωνα με τον Καν. 37/2010 δεν απαιτείται καθορισμός ανεκτών συγκεντρώσεων υπολειμμάτων στο μέλι. Εάν βρεθούν υπολείμματα στο μέλι καθορίζεται η αποδοχή ή όχι των συγκεντρώσεων από την επικινδυνότητα στον καταναλωτή σύμφωνα με την ημερήσια αποδεκτή κατανάλωση (ADI) η οποία είναι ίση με 4 μg/kg σωματικό βάρος. 

9. ΑΛΛΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΒΑΡΡΟΑ

Α. ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ 

1.ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ ΒΑΡΡΟΑ. Συσκευή Thermovar-Αθανασάκης. Λειτουργία 42  C. Αποτελεσματικότητα στα 120 λεπτά 55-60%, στα 480 λεπτά 78-90%  

Γενικές πληροφορίες

Διαρκής θερ/σία γόνου 33 C απόγονοι  βαρρόας 2-3  

Διαρκής θερ/σία γόνου 35 C απόγονοι  βαρρόας 1

Διαρκής θερ/σία γόνου 38 C απόγονοι  βαρρόας 0

Θερ/σία μελισσιού 40 C για  12  ώρες θανατώνει 80-100% ακμαίων βαρρόα 

Θερ/σία μελισσιού 44 C για  5  ώρες θανατώνει ατελή στάδια  βαρρόα

2. ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΚΗΦΗΝΟΓΟΝΟΥ: Κτίσιμο κηφηνοκηρηθρών από φύλλα εμπορίου με κελιά κηφήνων. Δύο κηρήθρες/μελίσσι, αφαιρούνται μετά το σφράγισμα, κατάψυξη για 24 ώρες, επανατοποθέτηση νεκρού γόνου κηφήνων την επομένη. Αφαιρούνται τρεις φορές  (3Χ2= 6 κηφηνοκηρήθρες). Αποτελεσματικότητα :Μείωση πληθυσμού βαρρόα 25-30%  

3. ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ : Μύκητας Metarhizium  anisopliae.  Δρα στον εξωσκελετό της βαρρόα. Αποτελεσματικό στις θερ/σίες 30 C, όχι όμως στους 35 C.

B. ΧΩΡΙΣ ΦΑΡΜΑΚΑ

Ζάχαρη άχνη: 125  g/όροφο, 6 επεμβάσεις/εβδομάδα. Αποτελεσματικότητα μέση 42%, εύρος 30-52%

Σκόρδο  5 g/L σιρόπι. Δεν παρουσίασε  αποτελεσματικότητα

Λεμόνι στο σιρόπι 1:1. Σε δοκιμές στην Ελλάδα,  δεν παρουσίασε  αποτελεσματικότητα.

Λιβάνι στο καπνιστήρι: 6 επεμβάσεις/εβδομάδα. Αποτελεσματικότητα μέση 20%, εύρος 9-38%

Φύλλα καπνού: 6 επεμβάσεις/εβδομάδα. Αποτελεσματικότητα μέση 24%, εύρος 12-42%

Φύλλα ακονιζιάς: 6 επεμβάσεις/εβδομάδα. Αποτελεσματικότητα μέση 17%, εύρος 8-39%

Λιβάνι στον εξαχνωτή Varrox:  6 επεμβάσεις/εβδομάδα. Aποτελεσματικότητα μέση 46%, εύρος 35-70%

Γ. ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ 

Θυμόλη σε ζάχαρη άχνη. Πολύ καλή ανάδευση 3% θυμόλη σε άχνη, 3 g/πλαίσιο πληθυσμού. Aποτελεσματικότητα Καλοκαίρι 25%, Φθινόπωρο 72%

Έλαιο ελαιοκράμβης (10ml/4 Lt). 4 επεμβάσεις/εβδομάδα. Aποτελεσματικότητα μέση 52%, εύρος 44-78

Γαρυφαλέλαιο  0,2 g /L νερό, θανάτωση μελισσιού , 5 σταγόνες/L νερό δεν δοκιμάστηκε ερευνητικά.

Ρηγανέλαιο : α) 7% μίγμα λάδι ρίγανης +λάδι τριφυλλιού (1:1) σε  διάλυμα αιθανόλης, νερού, γλυκερόλης, σε απορροφητικό χαρτί. Μικρή  αποτελεσματικότητα. 

Β) Λάδι ρίγανης σε 20 ml  υποδοχέα ηλεκτρικού εξαερωτήρα (electric vaporizer Febreze SY-982 China) Αποτελ. έως 80%.

Ξύδι: Διακόπτει γέννα βασίλισσας, σταματά εκτροφή γονου, αδυνατίζει μελίσσι Η μέγιστη συγκέντρωση που βρέθηκε στο μέλι είναι 122 μg/kg. Είναι πολύ σταθερό στο μέλι και στο κερί.

10. ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΜΕΛ/ΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΠΑΛΑΙΩΝ ΚΗΡΗΘΡΩΝ: Κάθε 3-4 χρόνια. Απομακρύνονται μικροοργανισμοί και υπολείμματα χημικών φαρμάκων

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (ΖΕΣΤΟΣ ΑΕΡΑΣ): Θερ/σία 50-52 C για 24 ώρες: Θανατώνει σπόρια Νοσεμίασης και Ασκοσφαίρωσης από κηρήθρες.

Θερ/σία 110 C για 2-3 ώρες ή 140 C για 60-90 λεπτά: Καταστρέφει σπόρια Αμερικάνικης Σηψιγονίας (ΑΣΓ)

Θερ/σία 60 C για 15 λεπτά: Καταστρέφει βλαστικές μορφές των σπορίων ΑΣΓ.

Θερ/σία -20 C για 3-4 ημέρες: Θανατώνει όλες τις μορφές κηρόσκωρου.

ΦΛΟΓΙΣΤΡΟ :Ξύλινα μέρη κυψέλης, Κηρήθρες παλιές, με ελαφριά προσβολή από κηρόσκωρο ή μουχλιασμένες. Γενική απολύμανση κυψελών και πλαισίων.

ΧΛΩΡΙΝΗ 3-5%: Εμβάπτιση για 20 λεπτά σε ζεστό νερό. Γενική απολύμανση πλαστικών τροφοδοτών, μελιτοεξαγωγέων, δοχείων. Δεν συνιστάται για απολύμανση κηρηθρών. Τα πλαίσια σαπίζουν γρηγορότερα, το χλώριο παραμένει στο κερί, αργότερα μεταφέρεται στο μέλι.

ΚΑΥΣΤΙΚΗ ΣΟΔΑ (Καυστικό νάτριο) : Γενική απολύμανση: 1-2% σε ζεστό νερό, εμβάπτιση για 30 λεπτά.

Κυψέλες και πλαίσια από άρρωστα μελίσσια με Νοσεμίαση και ΑΣΓ: Διάλυση 5% καυστικής σόδας σε νερό με θερ/σία 80 C. Μετά την απολύμανση καλό ξέπλυμα και έκθεση στον ήλιο. 

ΚΑΥΣΤΙΚΗ ΠΟΤΑΣΑ (Καυστικό κάλιο)2-6% σε ζεστό νερό 80 C, θανατώνει σπόρια ΑΣΓ και Νοσεμίασης. Εάν προστεθεί 5% χλωρίνη το διάλυμα χρησιμοποιείται και σε θερ/σία δωματίου. 

ΠΡΟΣΟΧΗ!! Πάντα προστίθεται η σόδα ή ποτάσα στο νερό και ποτέ το αντίθετο.

ΟΞΙΚΟ ΟΞΥ (80%): Στην αποθήκη, άδεια πλαίσια . 100 ml σε πιάτο πάνω από κάθε πάτωμα. Θανατώνει σπόρια Νοσεμίασης, Ασκόσφαιρας και όλες τις μορφές κηρόσκωρου.

ΜΥΡΜΗΚΙΚΟ ΟΞΥ (85%): Στην αποθήκη, άδεια πλαίσια. 80 ml σε πιάτο πάνω από κάθε πάτωμα. Θανατώνει σπόρια Νοσεμίασης, ΑΣΓκαι όλες τις μορφές κηρόσκωρου.

ΠΑΡΑΦΙΝΗ: Εμβάπτιση κυψελών σε καυτή παραφίνη 150 -160 C. Οι καινούργιες κυψέλες για 3 λεπτά, οι παλιές για 5. Καταστρέφει όλους τους παθογόνους μικροοργανισμούς στα ξύλινα μέρη

ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΟ ΝΕΡΟΥ ΜΕΛΙΣΣΩΝ: DALCO-100. Απολύμανσης της ποτίστρας: 20 ml Dalco σε ένα λίτρο νερό + 5 ml ξύδι η ξινό και ψεκασμός ποτίστρας. Μετά από 10 λεπτά, καλό ξέπλυμα με άφθονο νερό.

Απολύμανση νερού μελισσών: 0.5 ml Dalco/ 10λιτρα νερού. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται κάθε βδομάδα με την ίδια δόση 

Τα βακτήρια καθώς και τα σπόρια νοσεμίασης και ασκόσφαιρας επιβιώσουν πάνω ή μέσα στο νερό. Ξύλινα ή πλαστικά υλικά που χρησιμοποιούνται για να προσγειώνονται οι μέλισσες όταν παίρνουν το νερό να αντικαθίστανται ή αποστειρώνονται μια φορά το χρόνο.

ΔΕΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΕΙΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ: Βρωμιούχο μεθύλιο, Φορμαλδεΰδη, Φωστοξίνη, Διβρωμοαιθάνιο. Είναι επικίδυνα στη χρήση και αφήνουν κατάλοιπα στο κερί

11. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΝΟΣΕΜΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ

α) Ενδημική ασθένεια απαιτεί προληπτική θεραπεία κάθε τέλος φθινοπώρου και αρχές άνοιξης από όλους τους μελισσοκόμους για τουλάχιστο μια δεκαετία

β) Σωστοί μελισσοκομικοί χειρισμοί την περίοδο δραστηριότητας του μελισσιού ώστε να γεννιούνται περισσότερες μέλισσες από εκείνες που πεθαίνουν από νοσεμίαση.

γ) Καταπολέμηση βαρρόα και χορήγηση γύρης ή υποκαταστάτων γύρης σε περιόδους απουσίας.

ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ

ΘΥΜΟΛΗ. Κρύσταλλοι θυμόλης. Στην Ελλάδα1 g/15 L σιρόπι. Στην Ιταλία και Καναδά 1 g/10 L. Στο ζαχαροζύμο 120 mg/Kg. Η θυμόλη καταστρέφει τη κυτταρική δομή των σπορίων της νοσεμίασης, διατηρεί το σιρόπι χωρίς ξίνισμα για αρκετούς μήνες. Σε κάθε 10άρι μελίσσι 3-4 Lσιρόπι. Αποτελεσματικότητα 60-75% στο σιρόπι, στο ζαχαροζύμαρο μικρότερη.

NOSEVIT (Κροατία): Εκχύλισμα φλοιών βελανιδιάς + βιταμίνες, αιθέρια έλαια και κιτρικό οξύ, πλούσιο σε τανίνες και πολυφαινόλες. Σιρόπι (2:1): 1 ml Noz /200 ml ψεκασμός ή ενστάλαξη ή τάισμα Ζαχαροζύμαρο: 1 ml Noz. /500 γραμμάρια ζαχαροζύμαρου. Δύο εφαρμογές ανά 10 ημέρες Συμπλήρωμα διατροφής μελισσών. Αποτελεσματικότητα 68%, στο ζαχαροζύμαρο μικρότερη.

PROTOFIL (Ρουμανία): Φυτικό εκχύλισμα από θυμάρι 20 ml/ L σιροπιού. Τροφοδότηση δύο φορές σε διάστημα μιας εβδομάδας με 250 ml. Αποτελεσματικότητα 56% . Συμπλήρωμα διατροφής μελισσών.

NOSESTAT (Βουλγαρίας): Δύο φιαλίδια το ένα με ιωδιούχο κάλιο και το άλλο με ιώδιο και μυρμηκικό οξύ. Αναμιγνύονται λίγο πριν τη χρήση. 5 ml από το μίγμα σε ένα λίτρο σιροπιού. 500-800 ml σιροπιού ανά μελίσσι σε 3 συνεχείς ημέρες. Αποτελεσματικότητα 42-50%.

VITA FEED GOLD (Αγγλίας), φυτικό εκχύλισμα τεύτλων με προσθήκη σαλικυλικού νατρίου διεγείρει την ωοτοκία της βασίλισσας την άνοιξη, γεννιούνται περισσότερες μέλισσες από εκείνες που πεθαίνουν μειώνοντας έτσι την προσβολή. 10 g/100 ml σιρόπι και δίνονται 10 ml σιρόπι ανά πλαίσιο μέλισσες την 1, 3, 5, 7 και 9 ημέρα. Μείωση προσβολής κατά 52%.

API HERB (Ιταλίας), εκχύλισμα βοτάνων με προσθήκη αιθέριων ελαίων και βιταμίνης Β. Ένα φακελάκι των 40 g διαλύεται σε 500 ml σιρόπι (1:1). Ενστάλαξη 50 ml/μελίσσι. Αποτελεσματικότητα 43- 46% .

HIVE ALIVE (Ιρλανδίας). Περιέχει θυμόλη, εκχύλισμα φυκών και λεμονόχορτο. Συμπλήρωμα διατροφής μελισσών για την ανοιξιάτικη ανάπτυξη. Στο σιρόπι 2,5 ml/L (1:1). Σε κάθε μελίσσι δίνονται 4 λίτρα . Αποτελεσματικότητα 57%.

ΣΚΟΡΔΟ. Στο σιρόπι 5 ml χυμός σκόρδου/L , στο ζαχαροζύμαρο 5 g σκόνη σκόρδου /Kg. Η τροφοδότηση για ένα μήνα είχε μικρή αποτελεσματικότητά.

ΟΞΑΛΙΚΟ ΟΞΥ (Ο.Ο.) 31,5 gr O.O./L σιρόπι 1:1. Οι μέλισσες δεν καταναλώνουν το σιρόπι με μεγαλύτερες συγκεντρώσεις . Σε κάθε δεκάρι μελίσσι ενστάλαξη 50 ml με επανάληψη σε 20 ημέρες (δύο μόνο επεμβάσεις). Αποτελεσματικότητα 53.8%±6.5 σε νεαρές μέλισσες και 44,4%±6,0 σε μέλισσες μεγαλύτερης ηλικίας.

DIOFARM (Ελλάδα): Αρωματικές ουσίες, έλαιο ρίγανης, φασκόμηλου και μάρανθου. Πρόμειγμα διατροφής μελισσών. Η ταχύτητα με την οποία μειώνονται τα σπόρια της νοσεμίασης είναι μεγαλύτερη από εκείνη που συμβαίνει στα μελίσσια χωρίς επέμβαση.

ΡΕΣΒΕΡΑΤΡΟΛΗ . Φυσική ουσία η οποία παράγεται από πολλά φυτά σε απόκριση στον τραυματισμό τους ή την προσβολή τους από παθογόνα βακτήρια ή μύκητες. Τα κόκκινα σταφύλια, βατόμουρα και φιστίκια είναι πλούσια πηγή για την ουσία αυτή. Χρησιμοποιήθηκε στο ζαχαροζύμαρο 10 mg/Kg. Αποτελεσματικότητα 50-60%

ApiX (Πολωνίας): Ακετυλοσαλικυλικό οξύ και εκχύλισμα από το φυτό Artemisia absinthium. Στο σιρόπι 1,5 mg ΑpiX /10 L σιρόπι, 500 ml σιρόπι ανά μελίσσι 4 φορές κάθε 2 ημέρες. Αποτελεσματικότητα 63,4%.

ΛΥΣΟΖΥΜΗ. Περιέχεται στα ανθρώπινα δάκρυα, η βακτηριοκτόνος δράση του προστατεύει το ανθρώπινο μάτι από λοιμώξεις. Χρησιμοποιήθηκε στο ζαχαροζύμαρο σε συγκέντρωση 500 mg/Kg, σε κάθε μελίσσι 3 Kg. Δεν βρέθηκε αποτελεσματικό.

ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟ RNAi: Σε ερευνητική φάση. Δεν υπάρχει εμπορικό σκεύασμα

SYMBEEOTIC: Εμπορικό σκεύασμα με προβιοτικά και πρεβιοτικά. Σε ερευνητική φάση.

ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΗΝΟΥΝ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ

ΦΟΥΜΙΝΤΙΛ Β. Αντιβιοτικό έχει προσωρινό και αβέβαιο αποτέλεσμα έναντι της Nocema cerane. Περιέχει την σταθεροποιητική ουσία δικυκλοεξυλαμίνη (DCH) η οποία παραμένει στο μέλι για τουλάχιστο 3 χρόνια, δεν επηρεάζεται από το φως ή τις όποιες θερμοκρασίες επεξεργασίας του μελιού. Ενσωματώνεται στο κερί όπου έχει αθροιστική δράση και δρα συνεργιστικά με ακαρεοκτόνες ουσίες που βρίσκονται στο κερί όπως είναι το φλουβαλινέιτ ή το κουμαφώς, με αποτέλεσμα μεγάλες απώλειες ακμαίων μελισσών και γόνου. Η DCH είναι επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία, είναι γενετοξική και καρκινογόνος.

NOZEMAT ΚΑΙ ΤΟ NOZEMAPOL (αντιβιοτικά) Ρωσικά σκευάσματα περιέχουν ως δραστική ουσία το αντιβιοτικό μετρονιδαζόλη (metronidazole), το οποίο ανιχνεύεται σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις στο μέλι (>0,1 μg/kg). Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέταξε την μετρονιδαζόλη στο παράρτημα ΙV του Καν.(ΕΕ) 37/2010, όπου περιλαμβάνονται ουσίες για τις οποίες δεν καθορίζεται κανένα επιτρεπτό ανώτατο όριο στις τροφές. Τα κατάλοιπα τους ανεξαρτήτως ορίων συνιστούν κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία έχουν μεταλλαξιογόνο και τερατογόνο δράση. Πρόσφατα η μετρονιδαζόλη ανιχνεύτηκε σε δύο ελληνικά μέλια (??) που ανήκαν σε μεγάλες εταιρείες τυποποίησης μελιού.

12. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΚΟΣΦΑΙΡΑΣ και ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΣΗΨΙΓΟΝΙΑΣ

ΑΣΚΟΣΦΑΙΡΩΣΗ 

Ενδημική ασθένεια η οποία εκδηλώνεται μετά από καταπόνηση (στρες) του μελισσιού.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

1. ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ

Εντοπίζεται η αιτία που στρέσαρε το μελίσσι και αντιμετωπίζεται αντίστοιχα. Αφαιρούνται πλαίσια γόνου με εκτεταμένη προσβολή με πολλά προσβεβλημένα κελιά και καίγονται, αφαιρούνται περίσσεια πλαισίων και μένουν τόσα πλαίσια όσα σκεπάζονται από μέλισσες (σφικτά μελίσσια). Καθαρίζεται η βάση από τις μουμιοποιημένες προνύμφες, και δίνεται μια κλίση της κυψέλης προς τα εμπρός για να απομακρύνονται οι μούμιες. Τροφοδοτείται η κυψέλη συνεχώς για ένα μήνα με ζαχαροζύμαρο. Η βάση καθαρίζεται κάθε εβδομάδα. Εάν επιμένει η ασθένεια βάφεται εσωτερικά η κυψέλη με ασβέστη.

2. ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

Δεν υπάρχουν θεραπευτικά σκευάσματα για την αντιμετώπιση της ασθένειας

Στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκαν οι μυκοστατικές ουσίες (πυροθειώδες νάτριο, βενζοϊκό νάτριο, σαλικυλικό νάτριο, προπιονικό ασβέστιο) στο ζαχαροζύμ αρο. Τα αποτελέσματα δεν διέφεραν από εκείνα που παρουσιάστηκαν στα μελίσσια με απλό ζαχαροζυμαρο

Χρησιμοποιήθηκε επίσης το σορβικό κάλι στο σιρόπι με μέτρια αποτελέσματα.

ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΟΎΝ

Το αντιβιοτικό Ancotil (flucitosin) περνά στο μέλι, παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθιστά το μέλι μη κανονικό και ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΣΗΨΙΓΟΝΙΑΣ (ΑΣΓ)

Ενδημική ασθένεια, με πολύ σταθερά σπόρια, εμφανίζεται σε λίγα μελίσσια και είναι πολύ μεταδοτική.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

1. ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ

Α) Μελίσσια με πληθυσμό κάτω από τρία πλαίσια : Τα μελίσσια κλείνονται το βράδυ, θανατώνονται, μέλισσες και κηρήθρες καίγονται και θάβονται ώστε να μην λεηλατηθούν.

Β) Μεγαλύτερα μελίσσια. Ο πληθυσμός τους μεταγγίζεται σε μια καθαρή και απολυμασμένη με φλόγιστρο κυψέλη. Στην κυψέλη τοποθετείται ένα πλαίσιο με ανοικτό γόνο από υγιές μελίσσι και 3-5 κηρήθρες με φύλλα (προσοχή ποτέ κτισμένες κηρήθρες). Το μελίσσι αφήνεται νηστικό για 2-3 ημέρες και μετά τροφοδοτείται με σιρόπι για να μπορέσει να κτίσει. Μόλις εμφανιστεί η πρώτη φρεσκοκτισμένη κηρήθρα με γόνο, το αρχικό πλαίσιο με γόνο απομακρύνεται και καταστρέφεται. ΔΕΝ χρειάζεται δεύτερη μετάγγιση. Οι κηρήθρες με τον άρρωστο γόνο που απομακρύνθηκαν καίγονται. Το μέλι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ανθρώπινη κατανάλωση ΠΟΤΕ όμως δεν δίνεται σε άλλα μελίσσια. Η μέθοδος είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική

ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΟΎΝ

Τα αντιβιοτικά Τεραμμυκίνη, Οξυβέτ (οξυτετρακυκλίνη) και ESP3 (σουλφοναμίδες) θανατώνουν μόνο τις βλαστικές μορφές των σπορίων της ΑΣΓ, αναστέλλουν για μικρό χρονικό διάστημα την ασθένεια η οποία επανέρχεται, δεν θεραπεύουν. Περνούν στο μέλι, όπου παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθιστούν το μέλι μη κανονικό και ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση.

ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΣΗΨΙΓΟΝΙΑ

Σπάνια ασθένεια , οι μέλισσες την αντιμετωπίζουν από μόνες, δεν δημιουργεί προβλήματα, δεν απαιτούνται επεμβάσεις.

ΤΡΑΧΕΙΑΚΗ ΑΚΑΡΙΑΣΗ

Το Acarapis woodii που προκαλεί την ασθένεια έχει εξαφανιστεί λόγω των ακαρεοκτόνων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται εναντίον της βαρρόα. Δεν υπάρχει πια η αρρώστια αυτή στα μελίσσια.

13. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΜΕΛΙ ΑΠΟ ΟΥΣΙΕΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΥΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥΣ

Ουσίες οι οποίες εμφανίζονται στο μέλι, σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις από τις επεμβάσεις του μελισσοκόμου, το περιβάλλον αλλά και τα φυτά, και το καθιστούν μη κανονικό και νοθευμένο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων εν αγνοία του μελισσοκόμου.

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΝΟΘΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΕΙΣ ΜΕΛΙΣΣΩΝ

Εξωγενή ζάχαρα λόγω τροφοδοτησης: Το καλαμοζάχαρο ανιχνεύεται ως νοθεία όταν >1%. Η ζάχαρη από τεύτλα, ρύζι και άλλα όταν >10%.

Ενζυμο ινβερτάση (β- φρουκτοφουρανοσιδάση): Χρησιμοποιείται για την ινβερτοποίηση του σιροπιού. Ένδειξη νοθείας >20 units/ kg.

Γλυκερόλη: Ανώριμο μέλι ζυμώνεται, ξινίζει, παράγεται γλυκερόλη. Φυσική διακύμανση στο μέλι από 50 έως 300 mg/kg. Μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ένδειξη ξινίσματος.

Φαινυλακεταλδεύδη: Χρησιμοποιείται ως απωθητικό των μελισσών στο τρύγο. Προτάθηκε ως ανεκτό όριο τα 5 mg/kg. Υπάρχει σε φυσικές συγκεντρώσεις στο μέλι, ιδιαίτερα πλούσια τα αρωματικά μέλια θυμαριού και λεβάντας, ενίοτε ξεπερνούν το όριο.

Μαννόζη: Ένδειξη νοθείας από ινβερτοποιημένα σιρόπια ή επεξεργασίας του μελιού μέσω φίλτρου ρητίνης. Όριο γερμανικών εργαστηρίων ανθόμελα 400 mg/kg. Στα μέλια μελιτώματος οι συγκεντρώσεις από 300-900 mg/kg ίσως και περισσότερο. Μέλι μελιτώματος που διατίθεται ως ανθόμελο κινδυνεύει να απορριφτεί λόγω μαννόζης.

ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Glyphosate: Υπολείμματα στο μέλι από την χρήση του ζιζανιοκτόνου ROUNDUP, ανώτερα όρια τα 50 μg/kg. Επικίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.

Αλκαλοειδή πυρρολιζιδίνης (PΑs): Είναι φυσικές ουσίες που εκκρίνουν τα φυτά για να αμυνθούν εναντίον των εχθρών τους. Μεταφέρονται στο νέκταρ και στη γύρη σε συγκεντρώσεις απαγορευτικές για ανθρώπινη κατανάλωση. Η ημερήσια αποδεκτή κατανάλωση (ADI) είναι 0,007 μg/kg σωματικού βάρους/ημέρα. Στην Γερμανία τα ιδιωτικά εργαστήρια καθόρισαν ανώτερο όριο στο μέλι τα 20 μg/Kg. Η ΕΕ με το Κανονισμό (ΕΕ) 2020/2040/ 11-12-2020 έθεσε όρια για την γύρη τα 500 μg/kg (ισχύουν από 1/6/22). Σε ελληνικά μέλια βρέθηκαν τα οξείδιά του heliotrine από 1 έως 170 μg/kg και τα οξείδιά του europine από 1 ως 585 μg/kg. Το πλέον γνωστά φυτά στην Ελλάδα που πιθανόν να είναι αιτία εμφάνισης PΑs στο μέλι είναι η Αγριοσουσαμιά ή Ηλιοτρόπιο η Κατσουνόχορτο (Κύπρος),(Heliotropium europa), το Βοράγινο ή μπουράντζα (Borago officinalis), το βοϊδόγλωσσο (Εchium spp) και το Σενέκιο (Senecio spp).

Αντιβιοτικά από ζιζανιοκτόνο: Προσοχή πιθανόν το μέλι να βρεθεί με υπολείμματα σουλφοναμίδης από την διάσπαση στον αγρό του ζιζανιοκτόνου Asulamσε συγκεντρώσεις από 5-70 μg/kg.

Grayanotoxins (ανδρομεδοτοξίνη). Τοξικές ουσίες από Ροδόδενδρα κυρίως στον Πόντο (Ποντιακή Αζαλέα). Διαβάστε σχετικά με το Παλαλόν μέλ ή το μαινόμενο μέλι. Το ελληνικό μέλι ερείκης δεν περιέχει τις συγκεκριμένες ουσίες.

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ ΑΠΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟ

Μετρονιδιαζόλη: δραστική ουσία των σκευασμάτων NOZEMAT και NOZEMAPOL. Μαζί με την χλωρομφαινικόλη κατατάσσονται στο παράρτημα. ΙV του Καν. 37/2010, δηλαδή τα επικίνδυνα αντιβιοτικά για την ανθρώπινη υγεία, για τα οποία δεν καθορίζονται επιτρεπτά όρια στο μέλι. Ανιχνεύεται στα 0,1 μg/kg. Βρέθηκε πρόσφατα σε εμπορικά ελληνικά μέλια.

Nιτροφουράνια: Αντιβιοτικά στα σκευάσματα Biosit και Everset εν δυνάμει καρκινογόνα. Στο μέλι διασπάται και δίνει μεταβολίτες. Όριο <1 μg/kg.

Δικυκλοεξυλαμίνη: Σταθεροποιητής της δ.ο. του αντιβιοτικού Φουμιντιλ. Δεν διασπάται παραμένει στο μέλι. Επικίνδυνο για την υγεία του καταναλωτή.

Ναφθαλίνη: Προέρχεται από ναφθαλίνη που χρησιμοποιήθηκε για τη συντήρηση κηρηθρών στην αποθήκη. Άτομα που στερούνται του ενζύμου αφυδρογονάση της 6–φωσφορικής γλυκόζης κινδυνεύουν από αιμολυτική αναιμία (κυαμισμός).

ΕΝΟΧΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΥ ΓΙΑ ΝΟΘΕΙΑ

Καραμελόχρωμα: Η προσθήκη στο μέλι καραμελοχρώματος, ανιχνεύεται από την παρουσία του 4 μεθυλο-ιμιδαζόλιο (4-MEI) σε υψηλές συγκεντρώσεις. Το 4-ΜΕΙ πιθανόν να βρεθεί και σε μικρές συγκεντρώσεις στο μέλι παραγωγού το οποίο δέχτηκε θέρμανση. Προκύπτει από την αντίδραση της γλυκόζης με αμινοξέα σε υδατικά διαλείμματα. Το θέμα διερευνάται.

πηγή: Ανδρέας Θρασυβούλου, καθηγητής Μελισσοκομίας, Α.Π.Θ